Müstahsil Makbuzunun Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

E-Müstahsil Nedir?

Müstahsil makbuzunu gündelik hayatta olmasa da iş hayatında pek çoğumuz duymuşuzdur. Özellikle tarım alanında ticari faaliyette bulunanlar çoktan anladı bile. Bu yazımızda E-Dönüşümün sunmuş olduğu ayrıcalıklardan biri olan E-Müstahsil Makbuzu; Hangi alanlarda kullanılıyor? Kullanıcısına ne gibi avantajlar sağlıyor? E-Müstahsil Makbuzu zorunlu mudur? E-Müstahsil zorunluysa kimlere zorunludur? Nasıl düzenlenir? Stopaj oranları nelerdir ve muhasebe kaydı nasıl yapılır? Gibi konu başlıklarını ele alacağız.
 

Makbuz Nedir? Müstahsil Makbuzu Nedir?

Müstahsil makbuzuna değinmeden önce makbuz nedir, onu anlatalım. Bir mal veya hizmet karşılığı yapılan ödemeyi resmi bir şekilde belgeleyen evrağa makbuz denir.  Ticari hayatta işlem kayıtlarının yasal bir şekilde tutulması adına çeşitli makbuz türleri kullanılır. Alışverişi yapan taraflar arasında düzenlenen makbuz, ödemenin yapıldığını veya teslim alındığını ispatlar niteliktedir. E-Müstahsil makbuzu ise, genelde çiftçilerden veya tarım ürünleri üreticilerinden yapılan alımlarda düzenlenen kağıt "Müstahsil Makbuzunun elektronik ortamda oluşturulmuş halidir. E-Müstahsil için, tarımsal ve hayvansal ürünlerin satın alınmasında fatura yerine geçen ticari bir vesikadır da diyebiliriz. Müstahsil, ticari işlemlerin doğru bir şekilde kaydedilmesini sağladığından hem alıcı hem de üretici için oldukça önemlidir. Bunun yanında stopaj vergisinin doğru bir şekilde hesaplanması ve ödenmesi için de müstahsil makbuzu düzenlemek zorunludur. E-Müstahsil makbuzu1 Temmuz 2020 tarihinde yayımlanan tebliğ ile e-fatura uygulamasına tabi mükelleflere zorunlu kılındı.


Müstahsil makbuzu, E-Arşiv alt yapısıyla birebir aynıdır. Tek farkı, çiftçiye dijital çıktı verilemez, yalnızca kâğıt çıktı verilir. Bir sonraki günün bitimine kadar da T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı GİB’e raporlanır.  Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden, mal satın alımında fatura yerine geçen ticari vesika olarak kağıt ortamda Müstahsil Makbuzu düzenleyen mükellefler, E-Müstahsil Makbuzu düzenleyerek, kağıt ve dijital ortamda muhafaza edip Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB)’e dijital ortamda raporlayabilmektedirler. Uygulamaya dahil olacak mükellefler içinse; e-Fatura, e-Arşiv ve e-Defter uygulamalarına dahil olma gibi bir yükümlülük söz konusu değildir.
 

Müstahsil Makbuzu Nasıl Düzenlenir?

Müstahsil makbuzu düzenlemek, belirlenen standartlara uygun bir şekilde yapılması gereken bir işlemdir. Müstahsil genellikle alıcı tarafından hazırlansa da hem alıcı hem de satıcı tarafından imzalanır. Peki, müstahsil makbuzu nasıl kesilir?
Bu sorunun cevabı belgede bulunması gereken bilgilerdir. Alıcının ve üreticinin bilgileri; ürün türü, miktar ve fiyat bilgileri ve kesilen stopaj oranı müstahsil makbuzu üzerinde yer alması gereken bilgilerdendir.
 

Müstahsilde Stopaj Ve Hesaplama Yöntemleri

Müstahsil makbuzunun çiftçilerden veya üreticilerden alınan ürün veya hizmeti belgelemek amacıyla düzenlenirken, belirli stopaj oranları uygulanır. Müstahsil makbuzu stopaj oranları, alınan ürün veya hizmetin türüne göre değişkenlik gösterir.
Stopaj hesaplama işlemini; alınan ürün veya hizmet bedelini belirlenen stopaj oranıyla çarparak yapabilirsiniz. Unutmayın ki müstahsil makbuzu hesaplama sürecinde doğru oran ve tutarların kullanılması yasal yükümlülükleri karşılayabilmek adına büyük önem taşır.
 

Müstahsil Makbuzunun Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

Müstahsil makbuzunun muhasebe kaydını tutmak, alım-satım işlemlerinin belgelendirilmesi ve mali kayıtların resmi bir şekilde tutulması açısından oldukça önemlidir. Müstahsil makbuzunun muhasebe kaydını tutmak oldukça kolaydır. Müstahsilde belirlenen tutar, satıcıdan alınan ürün alımına ilişkin gider hesabına borç olarak girilir. Alıcı tarafında ise ödeme yapılan nakit veya banka hesabına alacak tutar kaydedilir. Eğer stopaj kesintisi varsa bu tutar, stopaj borcu hesabında gösterilir.
 

E-Müstahsil Makbuzu Nasıl Kesilir?

Kağıt ortamda düzenlenen müstahsil makbuzu ile aynı nitelikte olan e-müstahsil makbuzunu elektronik ortamda kolayca düzenleyip kesebilirsiniz. Müstahsili, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından onaylanan bir entegratör ile çalışarak yazılımından ve özel entegratör avantajlarından yararlanarak veya e-fatura portalı üzerinden düzenleyebilirsiniz. E-Müstahsil makbuzu üzerinde bulunması gereken bilgiler ise; alıcı ve satıcının bilgileri, alınan mal veya hizmetin detayları, stopaj oranı ve toplam tutar gibi bilgilerdir.
 

Örnek Müstahsil Makbuzu Hazırlayalım

Kağıt ortamda düzenlenen müstahsil makbuzundan pekte farkı olmaya, dijital ortamda kağıt kullanımını sıfıra indirerek düzenlenen e-müstahsil makbuzunu birlikte düzenleyelim. Öncelikle makbuzuz üzerinde; üreticinin adı, adresi, T.C. Kimlik bilgileri bulunmalı. Sonrasında ise alınan ürünün türü, miktarı ve birim fiyatı gibi detaylar yer almalıdır. Toplam tutar, uygulanan stopaj oranı ve kesilen vergi miktarı da net bir şekilde belirtilmelidir. Makbuz iki nüsha şeklinde hazırlanmalı ve bir nüshası üreticiye verilmelidir.
 

E-Müstahsil Makbuzu Zorunlu Mudur? Avantajları Nelerdir?

509 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında, belirli bir ciro limitini aşan işletmeler için e-müstahsil makbuzu zorunlu kılınmıştır. Bu zorunluluk vergi denetimlerini kolaylaştırmayı ve kayıt dışı işlemlerin önüne geçmeyi amaçlar.
E-Müstahsil ile tüm işlemleri dijital ortamda gerçekleştirerek kağıt kullanımını sıfırlamış olursunuz. Üst üste yığılmış kağıtlarla dolu bir arşiv odasındansa, tüm belge düzenleme ve saklama süreçlerini dijital ortamda gerçekleştirebilirsiniz. Kağıt kullanımının azalmasıyla birlikte maliyet azalır ve iş gücünüzdeki verimlilik artar.